KRUK. SZEPTY SŁYCHAĆ PO ZMROKU

reż. Maciej Pieprzyca, 2018

Po premierze pierwszego sezonu, serial o losach inspektora Adama Kruka (w głównej roli Michał Żurawski) został okrzyknięty przez recenzentów jednym z najlepszych polskich seriali kryminalnych. Już sam początek, kiedy sekwencji pierwszych ujęć towarzyszy tekst wiersza Danuty Wawiłow “Jak tu ciemno”, mówiony przez przestraszone dziecko, wywołuje ciarki. Scenariusz Jakuba Korolczuka skonstruowany jest tak, jakby był to film podzielony na sześć odcinków. Fabuła dotyczy trzech spraw kryminalnych, które w miarę rozwoju akcji przeplatają się wzajemnie. Pierwszą z nich jest wspomniane dochodzenie w sprawie przemytu papierosów, które tak naprawdę jest tylko pretekstem, by akcję przenieść na Podlasie, gdzie dochodzimy do drugiego, tym razem zasadniczego wątku fabularnego - w białostockim Domu Dziecka, którego wychowankiem jest Adam Kruk przez lata dochodziło do aktów pedofilii. Teraz inspektor staje u progu wypieranej przez lata traumy z przeszłości i na własną rękę szuka sprawiedliwości. Trzecia sprawa, porwanie wnuka białostockiego gangstera, który trzęsie całym miastem, pojawia się w trakcie rozwoju akcji i spina klamrą pozostałe wątki. Teraźniejszość splata się z przeszłością i z każdą minutą, aż do samego końca, odkrywane są kolejne karty, które uzupełniają luki i układają się w kompletną opowieść.

Pierwszy odcinek jest pewnego rodzaju wprowadzeniem bohaterów, ale scenarzysta nie traci zbyt wiele czasu na ich prezentację. Główny bohater, inspektor Adam Kruk, ma prawdziwy talent do rozwiązywania zagadek, coś w rodzaju szóstego zmysłu. Jedno spojrzenie na rozmówcę otwiera w Kruku jakieś dodatkowe, trzecie oko. Czemu jednak chodzi w kołnierzu ortopedycznym i skąd ten nie dający żyć ból - tego nie wiemy. Sławek, przybysz z czasów dzieciństwa jest postacią dosyć enigmatyczną. Początkowo myślimy, że to przyjaciel, jednak Kruk odnosi się do niego w sposób dość chłodny, a po scenie w łazience, można mieć już całkowity zamęt w głowie na temat ich relacji. Tajemnica tego bohatera wyjaśnia się w trakcie kolejnych odcinków, zaoszczędzimy więc sobie spoilerów. Z kolei żona Adama, Anna, to chyba najjaśniejszy punkt w jego życiorysie. To w niej ostatecznie Kruk znajdzie ukojenie dla swojej skołatanej duszy. Znakomicie przedstawia się też drugi plan: białostocki komendant Stanisław Tylenda to prawdziwy typ spod ciemnej gwiazdy (w tej roli znakomity Andrzej Zaborski). Od początku budzi podejrzenia, a im lepiej go poznajemy, tym większą budzi odrazę swoja pychą i poczuciem bezkarności w imieniu sprawowanej władzy. Podległy mu policjant i krewniak jednocześnie, Marek Kaponow (grany przez Mariusza Jakusa, aktora teatru Jaracza w Łodzi, a szerszej publiczności znanego dzięki roli sadystycznego wojskowego w “Samowolce” Feliksa Falka) ma świetne układy z białostockim światkiem przestępczym. I choć w trakcie rozwoju fabuły przechodzi przemianę, będzie musiał zapłacić za stare grzechy. Kara za wyrządzone w przeszłości zło jest bowiem głównym motywem serialu. Szymon Wasiluk (w tej roli Marcin Bosak), skrzywdzony przed laty chłopiec powraca jako dorosły mężczyzna o psychopatycznych skłonnościach, a jego celem będzie dokonanie ostatecznej zemsty.

Klimat Podlasia dodatkowo podkręca mroczną atmosferę serialu. Jawi się ono widzowi jako tajemnicza kraina pełna wiszących mgieł, wysokich traw, milczących jezior. Tak jakby gdzieś tam na wschodzie, na pograniczu, łatwiej było ukryć zło. Zdjęcia Jana Holoubka - skądinąd reżysera stylowych i mrocznych seriali - i Witolda Płóciennika potęgują jeszcze to doznanie. Podobnie działa muzyka Bartosza Chajdeckiego, wplatająca w ścieżkę motywy folklorystyczne. „Kołysanka kruka” („Czorny woron litaje”), będąca motywem przewodnim całego sezonu, stylizowana na podlaskie pieśni ludowe, została zaśpiewana podlaską gwarą ukraińską przez białostocką grupę “Południce”.

Do najważniejszych łódzkich lokacji serialu zaliczyć można:

Kamienica Dawida Tempela, ul. Sienkiewicza 4

Pod tym adresem znajduje się łódzkie mieszkanie Kruka. Kiedy budzi się rano w swym mieszkaniu, widzimy obolałego, zmęczonego faceta. Rozmawia w kuchni ze swoją żoną, Anną (w tej roli Katarzyna Wajda), która jest nauczycielką. To dzisiaj Adam ma odwiedzić jej klasę i opowiedzieć o swojej pracy. Jednak gdy Kruk zostaje sam w domu, zaczynają się kłopoty. Uzależniony od przeciwbólowych opioidów, łyka je by przetrwać kolejny dzień. Jednocześnie do umywalki w łazience wyrzuca leki psychotropowe. Nagle w łazience pojawia się mały chłopiec w okularach, który grając na harmonijce otwiera symboliczne drzwi do przeszłości. Dowiadujemy się, że obaj, Adam i jego przyjaciel z dawnych lat, Sławek, byli wychowankami domu dziecka w Białymstoku.

Kiedy znów znajdziemy się w łódzkim mieszkaniu Kruka, zobaczymy Annę, która stawia na stole talerze z zupą. Tymczasem na balkonie Sławek gra na swojej nieodłącznej harmonijce, a w tle widzimy dawny gmach Centrali Tekstylnej. Adam tłumaczy żonie, że zgodnie z nakazem przełożonego musi wyjechać na miesiąc do Białegostoku, by rozwiązać sprawę przemytu papierosów. Sytuacja jest napięta. Anna spodziewa się dziecka i nie chce zostać w tym momencie sama. Kruk, zapewniając, że zdążą wszystko zrobić po jego powrocie, decyduje się na wyjazd

Hotel “Daria” Dworek Myśliwski, Arturówek, ul. Studencka 2

Malowniczy pałacyk zagrał w serialu dom rodziny Morawskich. Budynek filmowany był zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz. Stąd zostaje porwany wnuk podlaskiego biznesmena, Zygmunta Morawskiego. Inspektor Adam Kruk dokonuje wizji lokalnej i próbuje odgadnąć kolejne kroki porywacza.

Ośrodek Wypoczynkowo - Hotelowy “Prząśniczka”, Arturówek, ul. Studencka 20/24

W pierwszym odcinku serialu, tuż po tym jak inspektor Adam Kruk przenosi się na Podlasie, zostaje mu przydzielona sprawa obrabowania domu wczasowego. W towarzystwie miejscowych policjantów Kruk jedzie na miejsce kradzieży. Kierujący samochodem policjant Marek Kaponow (Mariusz Jakus) podjeżdża właśnie pod ośrodek “Prząśniczka”.

Wieżowiec, ul. Wigury 25

Wejście do łódzkiego wieżowca zagrało komisariat w Białymstoku. Kiedy Kruk po raz pierwszy w serialu przyjeżdża na wschód, parkuje swój samochód właśnie pod tym budynkiem. W tle widać kolorową elewację salonu meblowego Empir. Od czasów zdjęć do serialu wieżowiec przeszedł gruntowny remont i dziś wygląda już zupełnie inaczej.

Kaplica w szpitalu im. Radlińskiego, ul. Drewnowska 75

W dawnym szpitalu ortopedycznym przy ul. Drewnowskiej kręcono sceny z przeszłości Kruka. W przyszpitalnej kaplicy zaaranżowano dormitorium w podlaskim domu dziecka, w którym wychowywał się Adam Kruk. W zamian za sąsiednie łóżko nowo przybyły chłopiec, Sławek, obiecuje nauczyć Adama gry na harmonijce ustnej.

Pałacyk Elektrowni Łódzkiej, ul. Gdańska 107

Zabytkowa willa została wykorzystana w serialu jako siedziba sierocińca, w którym wychowuje się Adam Kruk. Budynek był filmowany zarówno z zewnątrz - w scenach kiedy wychowankowie grają w piłkę, a także wewnątrz. Szczególnie charakterystyczna jest klatka schodowa z dużymi witrażowymi oknami, gdzie dochodzi do dramatycznych wydarzeń, które na zawsze pozostawią ślad na zdrowiu Kruka.

Osiedle im. Montwiłła-Mireckiego

W ostatniej scenie pierwszego sezonu serialu Kruk wyjawia swojej żonie tajemnice z  przeszłości. Wypowiedziane na głos słowa powodują, że towarzyszący mu wszędzie skrzywdzony przyjaciel z dzieciństwa w końcu odchodzi. Widzimy chłopca, który idzie ulicą Gustawa Daniłowskiego.